فضیلت در چیست؟ آیا فضیلت تنها در امور اکتسابی است یا بعضی از امور غیر اکتسابی که بواسطه رابطه خونی بدست می آید نیز ، فضیلت به حساب می آیند. برخی معتقدند فضیلت تنها با امور اکتسابی همچون علم و تقوا و رعایت امور اخلاقی بدست می آید و بعضی دیگر معتقدند : هرچند امور اکتسابی مانند امور فوق فضیلت اند ، اما امور غیر اکتسابی مانند رابطه خونی با اسوه های تقوا و فضیلت نیز برای شخص فضیلت سازند.

البته دیدگاه های فوق ناظر به افرادی است که واقعا صاحب اندیشه هستند و نه کسانی که افکار خود را مطابق با هوا و هوس و حب و بغض تشکیل می دهند که از یکطرف با استناد به افسانه ها برای خود فضیلت سازی می کنند و خود را به سلسله های باستانی کافر منتسب می کنند و از طرف دیگر به دیگران که می رسد، ناگهان صد و هشتاد درجه تغییر موضع می دهند و می گویند رابطه خونی را واجد هیچ امتیازی برای اشخاص نمی باشد! در حالیکه حضرت پیامبر(ص) فرمودند: قال سمعت رسول الله ص يقول من تعزى بعزاء الجاهلية فأعضوه بهن أبيه و لا تكنوا

از سخنان حضرت امام سجاد(ع) در شام چنین استفاده می شود که انتساب به افراد با فضیلت و افتخارات قبیله ای هم برای شخص فضیلت ساز است.

امام سجاد در شام در برابر یزید و یزیدیان اینگونه فرمودند:

أَيُّهَا النَّاسُ أُعْطِينَا سِتّاً وَ فُضِّلْنَا بِسَبْعٍ أُعْطِينَا الْعِلْمَ وَ الْحِلْمَ وَ السَّمَاحَةَ وَ الْفَصَاحَةَ وَ الشَّجَاعَةَ وَ الْمَحَبَّةَ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ وَ فُضِّلْنَا بِأَنَّ مِنَّا النَّبِيَّ الْمُخْتَارَ مُحَمَّداً وَ مِنَّا الصِّدِّيقُ وَ مِنَّا الطَّيَّارُ وَ مِنَّا أَسَدُ اللَّهِ وَ أَسَدُ رَسُولِهِ وَ مِنَّا سِبْطَا هَذِهِ الْأُمَّةِ مَنْ عَرَفَنِي فَقَدْ عَرَفَنِي وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْنِي أَنْبَأْتُهُ بِحَسَبِي وَ نَسَبی

ای مردم! به ما شش چیز اعطا شده و با شش چیز بر دیگران بر تری یافته ایم. به ما علم ، حلم ، سماحت ، شجاعت و محبت در دلهای مؤمنان اعطا شده است و اما آن هفت چیزی که ما بواسطه آن فضیلت یافته ایم ، عبارت اند از اینکه : پیامبر مختار حضرت محمد (ص) از ما است , صدیق(حضرت علی(ع)) از ما است ، جعفر طیار از ما است ، شیر خدا و شیر رسولش از ما است ، دو سبط این امت از ما است. هرکس مرا می شناسد ، که می شناسد و هرکس نمی شناسد من خود را با حسب و نسبم به او معرفی خواهم کرد.

در این فراز از خطبه امام سجاد(ع) افتخارات اهل بیت(ع) و قبیله بنی هاشم بعنوان فضیلت معرفی شده اند که هیچ کدام اکتسابی نیستند و همه بواسطه رابطه خونی و انتساب قبیله ای است.

نا گفته پیدا است که موارد فوق زمانی برای افراد فضیلت خواهند بود که خودش در خط پیامبر(ص) و امام علی(ع) و حسنین(ع) باشند و گرنه همچون فرزند نوح و ابولهب از این افتخارات محروم خواهند بود.